Er worden drie ondersoorten onderscheiden: Siberische wasbeerhond, Chinese wasbeerhond en Japanse wasbeerhond. 

 

Uiterlijk

De wasbeerhond is een hondachtig dier met korte poten en een gedrongen lijf, ongeveer zo groot als een vos. Zijn langharige vacht heeft een beige-bruinachtige vacht met zwarte vlekken op de rug en flanken. Zijn poten en buik zijn donkerbruin.
 

Het gezichtsmasker van de wasbeerhond bestaat uit donkere vlekken rond de ogen, witgele wangen en wenkbrauwstrepen en donkerbruin gerande oren. Hiermee lijkt hij oppervlakkig gezien op een wasbeer. De bossige staart, is eenkleurig en donker en vertoont geen ringen in tegenstelling tot die van de wasbeer. Typisch zijn de lange ‘bakkebaarden’ aan weerszijden van de vrij brede kop. De dekharen kunnen tot 12 cm lang worden.

Afmetingen
lengte kop-romp: 50-72 cm
lengte staart: 12-22 cm
gewicht: 5 - 8 kg

Geluid

De dieren maken zelden geluid. Bij het dreigen tegen een soortgenoot laat de wasbeerhond een snuivend geknor horen. Jongen maken piepende geluidjes naar de moeder. 

Leefgebied en verspreiding

Wasbeerhonden leven vooral in bossen nabij rivierdalen. Ook op grazige vlakten, in landbouwgebieden, buitenwijken en vlakbij meren kan hij worden aangetroffen. De wasbeerhond heeft een voorkeur voor vochtige loofbossen met een dichte ondergroei.
 
In heel oostelijk Nederland (van Friesland tot Limburg) en in de Belgische gewesten Oost-Vlaanderen en Antwerpen zijn vanaf 1986 diverse vondsten en waarnemingen bekend.

In Nederland is in de jaren 1990 de eerste wasbeerhond met zekerheid gevonden. De verwachting is dat de aantallen in Nederland zullen toenemen, maar of het om dieren die zich daadwerkelijk vestigen of om verdwaalde dieren gaat, moet nog uitgewezen worden.

Leefwijze en voedsel

Wasbeerhonden zijn monogaam en leven in paren of in kleine familiegroepjes met de jongen van het vorige nest. Over het sociale gedrag in het wild is weinig bekend, maar in gevangenschap is gebleken dat de dieren banden met andere wasbeerhonden aangaan, en samen eten, voor de welpen zorgen en vreemdelingen aanvallen.
 
Wasbeerhonden leggen latrines aan, waar alle dieren gebruik van maken.

De wasbeerhond is vooral in de schemering en ’s nachts actief. Als hij voedsel zoekt, beweegt hij zich traag door het struikgewas. De wasbeerhond zoekt zijn voedsel vooral langs oevers. Hij eet zowel dierlijk als plantaardig voedsel. Hij past zijn menu aan het seizoen aan. In de winter eet hij vooral knaagdieren en aas en in de zomer en herfst eet hij vis, kikkers, insecten en vogels. Ook aas wordt gegeten. Het dier eet ook plantaardig voedsel zoals wortels, noten, eikels en bessen. In de herfst wordt een onderhuidse vetlaag opgebouwd, waardoor het gewicht fors kan toenemen.

Van december tot in april houdt de wasbeerhond een winterrust – geen winterslaap – die hij bij mild weer onderbreekt met korte uitstapjes in de omgeving.

Vaak wordt gezamenlijk van één prooidier gegeten.

Net als bij de hond roepen sterke geuren (zoals urine, fecaliën of aas) een bepaald gedrag op, waarbij het dier met de kop en de zijkanten van de hals wrijft over wat stinkt.

Ze kunnen klimmen en zeer goed zwemmen. 

Territorium en verblijfplaats

De wasbeerhond is niet territoriaal. Wel worden grenzen van het leefgebied gemarkeerd met latrines. 

Het hol is meestal een verlaten hol van een vos, das of een ander dier. Ook maakt hij een hol onder boomstammen, in dichte bosjes of tussen de rotsen dat niet bekleed wordt. Wanneer de dieren zelf holen graven, zijn dit eenvoudige holen. De dieren rust echter ook wel veel bovengronds, liggend onder struikgewas. In vochtige terreinen maken wasbeerhonden ook nesten in het riet.  

Voortplanting en leeftijd

De paartijd (of ranstijd) van de wasbeerhond valt in februari en maart. De jongen worden na een draagtijd van 59 tot 64 dagen in april en mei geboren. Er kunnen 2 tot 19 welpen worden geboren, maar meestal zijn het er 5 tot 8. Bij de geboorde zijn de jongen blind en hebben een leigrijze, donzige vacht. Na 25 tot 30 dagen eten ze vast voedsel en na acht weken worden de dieren gespeend. Het mannetje (de rekel) voorziet het vrouwtje (het moertje) van voedsel en helpt mee met het grootbrengen van de jongen. In september verlaten de meeste jongen het ouderlijk woongebied, maar sommigen blijven bij de ouders overwinteren. Na negen tot elf maanden zijn ze geslachtsrijp.

Sterfte onder de jongen is hoog, zo'n 55 tot 70%.

In het wild wordt een wasbeerhond meestal 3 of 4 jaar oud, maximaal 6 jaar. In gevangenschap kan een wasbeerhond wel elf jaar oud worden. 

Sporen

Holen zijn goed herkenbaar aan de typische haren, die aan de wanden achterblijven.

Uitwerpselen

De uitwerpselen verschillen afhankelijk van de gegeten kost; meestal zijn ze zwartachtig en bestaan ze deels uit onverteerde plantenresten, soms zijn ze geleiachtig. De uitwerpselen zijn 20 – 30 mm dik, bestaan uit 2 á 3 segmenten en zijn 4 tot 6 cm lang.

Vooral de jonge dieren maken veel gebruik van latrines, soms in kuiltjes, soms op rotsen of gevallen bomen. In een leefgebied kunnen tot 10 latrines in gebruik zijn, door meerdere dieren. Ze dienen ter markering, niet als grensafbakening. 

Loopsporen

De loop is zigzaggend. De voetafdrukken lijken sterk op die van een hond, maar bij de voorvoet staan de 4 tenen wat meer gestraald rond het middenvoetskussen. De wasbeerhond heeft geen sterk gesnoerd spoor zoals een vos of hond. De nagels zijn vrij stomp en drukken altijd af.

De voetbreedte is 40 tot 50 mm, de vorm is vrij rond. 

Bedreiging en bescherming

De wasbeerhond is in Nederland een exoot en daarom niet beschermd. Hij is bejaagbaar. Definitieve vestiging en uitbreiding zouden volgens sommigen kunnen leiden tot concurrentie om voedsel en leefgebied met inheemse roofdieren.

Waarnemen en onderzoek 

Holen zijn goed herkenbaar aan de typische haren, die aan de wanden achterblijven.

De wasbeerhond is niet verwant aan de wasbeer. Het is een roofdier uit de familie der hondachtigen en wordt ook wel marterhond genoemd. Het is waarschijnlijk de oudste, nog levende lid van de Canidae of Hondachtigen.